Fotoğrafın Sanatsal Nitelikleri

Geçmişten günümüze birçok fotoğrafçının, tasarımcının ve bilim insanının katkısıyla çok ayrıntılı bir fotoğraf tekniği oluşturuldu. Fotoğrafın eski zamanlardan beri bir anlatım aracı olması, olayları bütünüyle yansıtabilmesi, sanatçının kişisel yorum ve anlayışı ile dünya görüşünün de buna eşlik etmesi fotoğrafçılığa sanatsal bir nitelik kazandırdı. Özellikle çağımızda fotoğrafın grafik boyutlar içerisinde değerlendirilip yorumlanması reklam fotoğrafçılığında ve dijitalleşen dünyamızda yeni ve gelişmiş bir aşamaya geçmemizi sağladı. Ayrıca günümüz resim ve grafik sanatlarında da yeni eğilimler ve olanaklar açığa çıkardı.

Peki sanatsal fotoğraf nedir? Fotoğrafta sanatsallık nasıl olmalıdır ve dikkat etmemiz gereken nitelikler nelerdir? 

Sanatsal fotoğraf, sanatçı duyarlılığıyla üretilmiş ve estetik kaygı barındıran soyutlamaların, fotoğraf aracılığıyla görselleştirilmesidir. Soyutlamadan kasıt, anlaşılmaz şeyler yapmak değil, hayatın yorumlanmasından çıkarılan detaylardır. Bakmakla görmek arasındaki farktır denilebilir.

Sanat alanına dair içeriklerin sanatsal nitelik taşıyıp taşımadığına bakarken dikkate almamız gereken özellikler ise şunlardır: 

• Özgün ve biricik olmalı. 
• Görsel veya işitsel anlamda estetik kaygı içermeli. 
• Yaratıcılık barındırmalı. 
• Ölçülü olmalı (denge, uyum, simetri, hacim, ahenk, bütünlük vb.). 
• Duygusal açıdan kalıcı olabilmeli ve hayal gücüne dayanmalı. 
• Yerel bir dili olmasıyla birlikte evrenselliğe de açık olmalı. 
• Hitabı, estetik algısı ve dili insanlara bir şeyler katabilmeli ve hissettirebilmeli.

Bir fotoğraf çekerken, bir fotoğrafa bakarken ya da onu yorumlarken bu sanatsal nitelikleri de göz önünde bulundurmalıyız. Onu zihnimizde canlandırabilmeliyiz. Charles Baudelaire’in şöyle bir ifadesi vardır: “Var olanı temsil etmek gereksiz ve sıkıcı çünkü var olan hiçbir şey beni tatmin etmiyor… Hayal gücümün canavarlarını önemsiz olanlara tercih ederim.” Bu alıntıyı ele aldığımızda aslında fotoğrafı sanatsal yapan onu çekendir, sanatçıdır. Bir demet çiçeği ya da gökyüzünü çeken beş farklı insanın, o çiçeği ya da gökyüzünü görüş ve çekim açıları farklı olacağı gibi, onlara karşı hisleri ve düşünceleri de farklıdır. Haliyle ortaya çıkan fotoğraflar da farklı olacaktır.

Günümüzde fotoğraf deyince elbette ilk olarak aklımıza Instagram bazında örnekler de geliyor. Her gün hikayelerde ve gönderilerde birçok insanın çektiği ya da çekildiği fotoğraflara şahit oluyoruz. Ya da bir ürünün veya hizmetin farklı, özgün bir şekilde çekilmiş fotoğrafları ve onların üzerimizde bıraktığı etki de, bizi o ürünü satın almaya yönlendirebiliyor. Bu fotoğraflar bakış açımızı değiştirebiliyor, sanatsal algımızı geliştirebiliyor veya örnek verdiğimiz şekilde satın alma alışkanlıklarımızı da etkileyebiliyor. Geldiğimiz noktada sanatsal ya da ticari kaygıyla oluşturulmuş olsun fotoğrafçılığın ve fotoğrafların dijital dünyadaki konumuna ve dönüşümüne de tanıklık ediyoruz. Sekiz saatte çekilen fotoğraflardan saliselik işlemlerle çektiğimiz fotoğraflara geldiğimiz günümüz dünyasında, elbette sanatsallık algımız da bu yeni parametrelere göre değişimini sürdürecek.