Metaverse ve Olası Siber Güvenlik Sorunları
Metaverse, diğer bir adıyla sanal evren, insanların artırılmış sanal cihazlar sayesinde kendilerini zihinsel olarak, içinde hissettikleri kurgusal evrendir. Kısaca, sanal algı dünyasındaki yapay yaşam tanımı da yapılabilir. Bu kavram 1990’larda ortaya çıkmakla beraber o zaman diliminde fazlasıyla eleştirilmiş ve abartıldığı düşünülmüş olsa da, günümüzde teknoloji ve sanal dünyanın büyümesi ve gelişmesi ile daha da bilinir hale gelmiştir.1992 yılında Neal Stephenson tarafından yayımlanan “Snow Crash” adlı bilim kurgu romanında metaverse kavramı sanal dünyayı betimlemiştir.
Günümüzde en önemli metaverse yatırımcılarının başında Amerikalı sanal gerçeklik teknoloji ve yazılım şirketi olan Oculus VR gelmekteyken, bu şirket Facebook (Meta) tarafından 2 milyar dolara satın alınmıştır. Dolayısıyla, günümüzde metaverse yatırımcılarının öncüsüne Facebook diyebilmek mümkündür. Çevrimiçi oyun platformu ve oyun yaratma sistemi olan Roblox, Fortnite gibi oyun platformları da, bu alana büyük bir araştırma-geliştirme bütçe ayrımı ve yatırımları yapmaktadır. Facebook, bu teknolojinin, sanal ortamı “mutlu bir yaşam alanı”na dönüştüreceğine inanmaktadır. Aynı zamanda Facebook, bu alanda başta Microsoft olmak üzere, önemli yazılım şirketleriyle iş birliği anlaşmaları imzalamıştır. Facebook’un Oculus’u satın alarak metaverse evrenine ilgi duymaya başlamasıyla bu kavram daha da ön plana çıkmaya başlamıştır. Facebook’un milyonlarca insanın metaverilerine sahip olması gerçekliği de, insanların bireysel sınırlarını tehdit edeceği korkusu yaygınlaşmaya başlamıştır.
Metaverse, aynı zamanda sanal olarak kamusal bir alan oluşturmayı vadettiğinden ve çoktan kripto para piyasasında işlem görmeye başladığı için, internetin geleceği olarak görülmektedir. Metaverse kavramının ve bu teknolojinin daha da geliştiği durumda edindikleri sanal cihazlar sayesinde, insanlar artık bu evrende sinemaya gitme, alışveriş yapma, ya da cafeye gidip zaman geçirme gibi aktiviteler hiçbir fiziksel çaba sarf etmeden yapabilecek duruma geleceklerdir. Hatta bunun ilk adımları Epic Games tarafından Fortnite isimli video oyununda Travis Scott, isimli ünlü bir rap sanatçısı tarafından 2020 yılında metaverse ortamında konser düzenlemesiyle atılıp, Ariana Grande konseri ile devamı gelmiştir.
Kripto paraların günümüzde değer kazanmasıyla beraber, bu piyasa metaverse coin almak için de kullanılmaktadır. Axie Infinity 25, Decentraland 63, Enjin Coin ise bu evrende en çok kullanılan coinler arasında yer almaktadır. Gelecek zaman diliminde sanal evrende, özellikle para, mal ve itibar sahibi insanların oluşup bu alanın milyonlarca dolarlık bir platforma dönüşmesi düşünülmektedir.
Metaverse kavramının yanısıra metaverse evrenine de uyarlanabilen blockchain (blok zinciri) ve NFT (non-fungible token), yani değiştirilemez jeton kavramları da bulunmaktadır. Blockchain, kriptografi kullanılarak bağlanan ve güvenli hale getirilen, bloklar adı verilen, sürekli büyüyen bir kayıt listesidir. Blockchain kısaca şu kesilde işler; "Bilgisayarında (düğüm (node)) bir kayıt listesi (muhasebe defteri) barındırdığını varsayalım. İki müfettiş (PoW kullanıldığında madenci düğümler) onlar da ayni dosyanın birer kopyasını kendi bilgisayarlarında (yani dosya merkezsiz / dağınık) barındırıyor olsunlar. Sen bir para devir işlemi yaptığında bilgisayarın, bu iki müfettişlerin ikisine birden, aynı anda, onları bilgilendiren birer e-posta yollar. Her müfettiş aceleyle harekete geçer ve hem bu işlem için, hem de müfettiş ücretinin kripto para olarak ödenebilmesi için yeterli bakiye olup olmadığını kontrol eder. Bu işi ilk başaran "herkese cevap ver" düğmesine basar ve kontrolü nasıl yaptığını anlatan bir belgeyi (ispatlanmış emek) cevaba ekler. Eğer diğer müfettiş de onay verirse herkes kayıt listelerini yeni durumu yansıtacak şekilde günceller." Blok zinciri 2008 yılında Satoshi Nakamato tarafından kripto para bitcoin'de, kamu işlem defteri olarak kullanılmak üzere geliştirilmiştir.
Non-fungible tokenler ise dijital bir varlığın benzersiz ve birbirinin yerine geçemeyecek olduğunu onaylayan, blok zincirinde depolanan veri birimidir. NFT’ler fotoğraf, video, ses vb diğer dijital ögeleri temsil etmek için kullanılabilir. NFT'nin piyasa değerinin 2020'de üç katına çıkarak 250 milyon doları aştığı söylenmiştir. Bu yılda, yani 2021’de, NFT kullanımına olan ilgi bir hayli artmış durumdadır. NFT’lerin eşsiz sahipliğini güvence altına alan blok zinciri teknolojisinin yeteneği nedeniyle dijital sanat, NFT'ler için erken bir kullanım örneği haline gelmiştir. Dijital sanat piyasasında NFT ile 6.6 milyon dolara kadar satışlar yapılmaktadır. Metaverse’te NFT’nin dijital sanat, müzik, spor, oyun, moda ve filmlerin yanı sıra arsa alımında da kullanılacağı konuşulmaktadır. Sanal para birimleri arasında Decentraland metaverse, vizyonu en yüksek olan varlıklardan biri olup sanal ortamdaki arsa alımlarını hedeflemektedir. Bu noktada Axie Infinity, Decentraland, Enjin Coin, The Sandbox birçok kripto para birimi geleceğin metaverse dünyasının para birimi olma konusunda rekabet hâlindedir.
Gerçek hayatta da var olan ama metaverse’te de yer edinebilen bu terimlerin bir araya gelmesiyle, metaverse’te de siber güvenlik sorunlarının, dolandırıcılıkların olmasının kaçınılmaz hale gelmesi beklenmektedir. Muhtemel olan birkaç siber suç ve dolandırıcılık örneği ise, metaverse’te NFT eserlerle bir sergi açılıp, blok zinciri kripto paraları ile bunların alım-satım işlerinin gerçekleştirilecek olmasıyla kendi içerisinde bir ekosistem oluşturulabilmesidir. Blok zinciri teknolojisinin kişiye özel atanmış ve kırılamayan kodlarla cüzdan oluşturuyor olmasından doğacak olan siber suçlar kaçınılmaz olacaktır. Buna örnek olarak ise, cüzdan şifresi unutulduğunda cüzdana erişebilmek adına verilen anahtar kelimelerin başkasının eline geçebilecek olmasını verebiliriz. Sanal ortamda saklanıyorsa, keylogger vb. casus yazılımlarla kişisel verilere erişim sağlanabilirse dolandırıcılık kaçınılmazdır.
KAYNAKÇA
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Blok_zinciri
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Metaverse
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Oculus_VR
- https://tr.wikipedia.org/wiki/NFT
- İnternet dışı kaynaklar
